چراغ روشن معنا   دستاران: وقتى مى خواهى از سيد جعفرشهيدى بنويسى، بى بروبرگرد مى گويد: «اى بابا، اين كارهاى تكرارى براى چى؟! يه چيزى بنويسيد كه به درد مردم بخورد.» از خودش حرف زدن را اصلاً دوست ندارد، تا جايى كه ناچارى براى رسيدن به تمام وجوه كارى اش به منابعى مراجعه كنى. در ۸۶سالگى، هم چنان بعد از ۵۵سال به مؤسسه لغت نامه دهخدا مى رود، كارها را سروسامان مى دهد و چهارشنبه ها هم پذيراى دانشجويانش است.................   اديب، صاحب نظر در تاريخ اسلام، مترجم ۱۲۹۷ تولد در بروجرد ‎ ۱۳۲۰ عزيمت به عراق براى ادامه تحصيلات حوزوى ‎ ۱۳۲۷ بازگشت به ايران‎ ۱۳۲۸ شروع همكارى با مرحوم دهخدا در لغت نامه ‎ ۱۳۳۰ تدريس در دبيرستان هاى تهران ‎ ۱۳۳۰ انتشار مجله فروغ معلم ‎ ۱۳۳۲ اخذ ليسانس از دانشكده معقول و منقول ‎ ۱۳۳۵ اخذ ليسانس ادبيات فارسى ‎ ۱۳۴۰ آغاز تدريس در دانشكده ادبيات...

کتاب جادوی تئاتر به نوعی بازگوکننده خاطرات جلال ستاری در مورد هنرستان هنرپیشگی و تئاترهای مورد علاقه وی است. نویسنده در بازگویی خاطرات خود از شیوه تک‌‌نگاری بهره گرفته و در خلال شرح و تفاسیر خود تصویری هم از تئاتر قبل و بعد از انقلاب و همچنین جریان تئاتر در ایران ارائه می‌دهد و در عین حال به آسیب‌شناسی تئاتر ایران و نقاط قوت و ضعف آن نیز می‌پردازد. جلال ستاری خود در رابطه می‌گوید: "در این کتاب درباره چگونگی شیفتگی‌ام به تئاتر، خاطرات تئاتری‌ام، تئاترهای خوبی که دیده‌ام و پسند تئاتری‌ام و تفاوت تئاترهای اداره فرهنگ و تلویزیون نوشته‌ام". در توضیحات پشت جلد کتاب آمده است: «تئاتر چون رمان، موقع مناسبی فراهم می‌آورد برای اندیشیدن در باب وقایع و شخصیت‌ها و اوضاع و احوال خیالی و در نهایت پل بستن میان تجربه و اندیشه و نیز زندگی و تفکر درباره معنای زندگی، به بیانی دیگر رسالت تئاتر و رمان،...

احمد اخوّت نمی‌دانم دکتر دولیتل معرف حضورتان هست یا نه؟ مخلوق نویسندة انگلیسی هیو لافتینگ (1947 – 1886)، نویسنده‌ای که بیشتر عمر پُربرکت خود را صرف نوشتن رمان‌هایی برای نوجوانان کرد، آثاری که در بیشترشان دکتر دولیتل نقش اول را به عهده دارد و شخصیت اصلی اوست. لافتینگ خالق سرزمین داستانی پودل‌بای هم هست، جایی که وقایع همة داستان‌هایش اتفاق می‌افتد. تعداد رمان‌هایی که دکتر دولیتل در آن‌ها حضور دارد جمعاً هشت اثر است، آثاری که از 1921 تا 1928 منتشر شد. مثلاً دکتر دولیتل به شهر می‌رود؛ یا دکتر دولیتل در باغ وحش و مانند این‌ها. این دکتر بامزه از این توانایی کم‌نظیر برخوردار است که زبان حیوانات را می‌فهمد و دائم با آن‌ها حرف می‌زند. او که ظاهراً از مردم خیری ندیده و چندان دل‌ خوشی ازشان ندارد سنگ گذاشته روی آن‌ها و بیشتر با حیوانات حرف می‌زند و با این جماعت خوش است. بماند که دوتا دوست...

  اگر بزرگانى چون دكتر على اكبر فياض، دكتر على شريعتى، دكتر غلامحسين يوسفى و دكتر احمدعلى رجايى بخارايى را از استادان نسل اول دانشكده ادبيات دانشگاه فردوسى مشهد بدانيم، دكتر محمدجعفر ياحقى از اساتيدى است كه نسل دوم استادان اين دانشكده را تشكيل مىدهند و در ميان اين نسل، او تلاشهاى فراوانى در باب استمرار اين خط و آن نسل انجام داده است تا همچنان اين دانشكده يكى از قطبهاى مهم آموزش ادبيات فارسى باقى بماند.......... متولد ۱۸ خرداد ۱۳۲۶. «تون» (فردوس) طبس در سال ۱۳۴۶ با رتبه اول وارد دانشكده ادبيات دانشگاه فردوسى مشهد مى¬شود و سال ۱۳۵۲ با همين رتبه در مقطع فوق ليسانس از آن فارغ التحصيل مى¬شود و دكترايش را با همان رتبه اول در سال ۱۳۵۹ از رساله دكترايش دفاع مى¬كند. دكتر محمدجعفر ياحقى ۲۷ سال است كه عضو هيأت علمى دانشكده ادبيات دانشگاه فردوسى مشهد است. از او تاكنون در حوزه-هاى مختلف علمى...

روناک حسینی گفت‌وگو با دکتر کریم مجتهدی درباره راسکولنیکوف و تفسیرهایی که از شخصیت به یاد ماندنی رمان جنایت و مکافات داستایفسکی ارائه می‌کنند *شخصیت راسکولنیکوف را به عنوان یکی از مهم‌ترین شخصیت‌های تاریخ ادبیات چطور می‌توان تحلیل کرد؟ پیش از آن‌که درباره شخصیت راسکولنیکوف صحبت کنیم، لازم می‌دانم موضوع مهمی را مطرح کنم؛ این‌که چرا رمان‌نویسی بیشتر در نیمه دوم قرن هجدهم و قرن نوزدهم میلادی در کشورهای اروپایی رایج شد. یعنی چه شد که در این دوره، رمان‌های مفصلی نوشته شدند که از نظر تاریخ ادبیات بسیار بااهمیت هستند و چرا رمان‌هایی که سلسله‌ای از جریانات اجتماعی و سیاسی را در بر می‌گیرند، این‌قدر در اواخر قرن هجدهم و در طول قرن نوزدهم رواج پیدا کردند. هگل، فیلسوف آلمانی، درباره این موضوع نظرات بسیار باارزشی بیان کرده است. او در کتاب زیبایی‌شناسی‌اش که متاسفانه در ایران خیلی کم راجع به آن صحبت شده، ادعا می‌کند که در عصر...

پير پر شكايت ما، آن سوى ميز نشسته است، در کافه‌ای در خيابان آپادانا... با مهارت وصف‌ناپذیری، اسباب پيپ قدیمی‌اش را مهيا می‌کند تا در هيأتى كه گويى هرگز از او جدا نبوده است، خود را در ابر سیاه دود، محو كند. پير ملول اديب است و موسيقيدان، نه از تبار اديبان و هنروران نوكيسه امروز كه آب در هاون هنر و ادب می‌کوبند و نه از قبيله ادبا و هنرمندان كهنه ديروز كه مرقع زرين ميراث اجدادی‌شان را بر دوش دارند و فخر آن می‌فروشند……   - اديب، موسيقيدان و نوازنده كلارينت، متولد ۱۳۰۲ تهران ـ ورود به هنرستان موسيقى ـ بهره‌مند از آموزش نوازندگان چك و اسلواكى هنرستان در ۱۳۱۸ ـ يادگيرى درس هارمونى نزد پرويز محمود و همكارى با اركستر او ـ همكارى با اداره هنرهاى زيبا براى گردآورى ترانه‌های محلى ايران و سفر به نواحى زير نظر لطف‌الله مبشرى ۱۳۲۵ ـ عضو هيأت مؤسس پنج نفره...

شعر حافظ شیرازی بی‌‌گمان چکیدۀ  روح ایرانی است. روح ایرانی در درازنای چند هزاره از دوران باستان تا روزگار اسلامی فراز و نشیب‌های شگرف تاریخی و فرهنگی را پشت سر گذاشته و آبدیده شده است. از ایران باستان آثار نوشتاری نظم و نثر بازمانده است، ولی شمار و پیکره این نوشتارها در سنجش با آثاری که پس از اسلام به نوشتار درآمده است، بس خُرد و کم حجم است. همین اندازه از نوشتار باستانی که به زبان‌های اوستایی، پهلوی اشکانی، فارسی میانه، سُغدی، خوارزمی، سکایی و نوشته‌های مانوی تورفان بازمانده کافی است که به ژرفای فرهنگ ایران زمین پی ببریم. نام ایران هرچند در دیوان حافظ نیامده، اما از فارس سه بار و از شیراز نیز یازده بار یاد شده است. نبود نام ایران در دیوان خواجه حافظ چندان شگفت‌آور نیست، چون در سدۀ هشتم هجری و عصر حافظ، ایران در قلمرو چندین فرمانروایی به سر می‌برده و هنوز فرمانروایی...

فروغ به روایت فرزانه میلانی مهدی جامی فروغ فرخزاد؛ زندگی‌نامۀ ادبی، همراه با نامه‌های چاپ نشده، به کوشش فرزانه میلانی، تورنتو (کانادا): نشر پرشین سیرکل، 1395. ISBN: 099189641-6. کتاب خانم دکتر میلانی که منتشر شد، خیلی زود آن را از طریق نشر باران در سوئد سفارش دادم و چندین شب پس از اتمام کار روزانه به خواندنش مشغول بودم. واقعیت این است که با انتظار زیاد از کتاب آن را دست گرفتم و همین باعث شد یک دو شب اول سرگردان شوم میان شوقی که در خواندن آن داشتم و انتظاری که آن را برآورده نمی‌یافتم. کتاب را که نزدیک به نیمه رساندم، مدتی کنارش گذاشتم. بعد دوباره به سراغش رفتم و نیم اول آن را تا آغاز نامه‌ها تمام کردم؛ اما همچنان میان نکات عالی و صفحات درخشان از سویی و مشکلات ارجاعی و خالی‌گاه‌های روایی سرگردان می‌ماندم. پس از آن به‌تدریج به خواندن نامه‌ها پرداختم و این بار...

سيلون سيپل ترجمه: تقي تام – بهروز عارفي ادوارد سعيد که در سپتامبر ٢٠٠٣ درگذشت، مهم ترين روشنفکر فلسطيني قرن بيستم بود. او آموزش ادبيات تطبيقي را زير و رو کرد و در نبرد براي فلسطين به طور کامل شرکت کرد. دومينيک اودي، نويسنده و رساله نويس که مدتي شريک زندگي او بود، کتابي را با عنوان « ادوارد سعيد. رمان اندشه او» به وي اختصاص داده است. اين کتاب، بيش از اين که زندگي نامه سعيد باشد، يک بررسي تحليلي است و تفسيرهاي انتقادي از آثار سعيد را با مشاهدات شخصي پيوند مي دهد. چگونه مي توان بدون چابلوسي زياد حق مطلب را ادا کرد؟ از خواندن اين متن که ادعاي جامعيت ندارد، همان قدر بُعد عالي روشنفکري ادوارد سعيد مجذوبمان مي کند که سبک، نيروي اراده، دقت در جزئيات دومينيک اودي – که گاهي به تکلف نزديک مي شود- که وجه مشخصهء نگارش اوست. نويسنده موفق مي شود...

از زبان روزگاران كهن ساره دستاران: اتاق كار استاد با پنجره روبه حياطش، آراسته است به قفسه‌های كتاب و لوح‌های روى ديوار و دو شعر قاب شده در اين بين. قصیده‌ای سروده خودش است با عنوان «بزرگا مرد كه پدرم بود!»: «از سر نرفت سايه مهر پدر مرا ‎/ شكست بار دردگرانش كمر مرا» و شعرى از يكى از دانشجويانش باز در رثاى پدر. عشق به مولاعلى و درويشى و عشق به ايران و زبان پارسى را از پدر دارد، همچنان كه عشق به شاهنامه را. پدر بیت‌هایی از شاهنامه را به انگیزه‌ها و بهانه‌های گوناگون می‌خواند و اين بیت‌ها زنگ و آهنگى ديگرسان در ذهن كودكانه او داشت…..   نويسنده ، مترجم ، پژوهشگر و استاد دانشگاه ‎ متولد دی‌ماه ۱۳۲۷ در كرمانشاه‎ دريافت مدرك دكترا از دانشگاه تهران، سال ۱۳۶۹ ‎ تدريس در دانشگاه از سال ۱۳۵۵ ، دانشگاه رازى كرمانشاه، دانشكده دماوند و دانشگاه علامه طباطبايى‎ تعدادى...

روح صد درصد ايرانى   هنوز آن جمله عجیب‌ وغریب دكتر آذرتاش آذرنوش كنج خاطرم مانده است. «صددرصد روحم ايرانى است.» تعجبى ندارد كه دكتر آذرنوش چنين جمله‌ای را بگويد. چه او عمريست كه خود را صرف اعراب و فرهنگ و زبان آن‌ها كرده است و بااین‌حال ايرانى بودنش در تمام سطرهايى كه نوشته و صفحات پرشمارى كه تحقيق كرده دميده شده است و ديده می‌شود. همه‌چیز را با نامش شروع می‌کنیم. «آذرتاش آذرنوش قمى»……… متولد ۱۳۱۶. قم از ۱۸ سالگى در الهيات غرق‌شده است. نخستين ايرانى كه در رشته ادبيات عرب، دكترا گرفته است. تاكنون سه اثر از آثارش موفق به دريافت عنوان كتاب سال جمهورى اسلامى ايران شده است. اين سه كتاب عبارت‌اند از: ترجمه «موسيقى الكبير» اثر فارابى (۱۳۷۵)، ترجمه اطلس تاريخ اسلام، اثر حسين مؤنس (۱۳۷۶) و فرهنگ معاصر عربى ـ فارسى (۱۳۷۹). دكتر آذرنوش در سال ۱۳۷۹ و در اولين همايش چهره‌های ماندگار در رشته...

علی اصغر ارجی اخوان ثالث در شعر به ادبیت و زیباشناسی و دلالت‌های بی پایان می‌اندیشد. برای او عشق، اجتماع و آرمان‌های انسانی مهم اند اما نمی خواهد این دغدغه و تلاطم درونی را معنای یک سویه و بیرون از ساحت ادبی بدهد. شعر برف نمونه مناسبی برای این شگرد به حساب می آید. شاعر از فضای دوگانه یعنی عینیت و ذهنیت و واقعیت و نماد‌پردازی، فضای سومی خلق می‌کند که در آن کشف دلالت‌های شاعرانه و جمال‌شناسانه بیش از هر چیزی جذاب و تاثیر‌گذار است. کلید واژه ها: روایت، شعر، نمادگرایی، بافت، ابهام، ارجاع، اجتماع.   مهدي اخوان ثالث «م.اميد» از برجسته‌ترين شاعران معاصر(1307- 1369) و راوی قصه های کهنه و نو از اجتماع، سیاست، عشق، طبیعت و اسطوره است اما در درجه‌ نخست شاعر است و هر چیزی را با معیار و اصول شهودی و زیباشناسانه شعر می‌سنجد. معتقد است: «شعر محصول بی‌تابی آدم است، در لحظاتی که...

ترجمه و گزارش: سيميندخت گودرزي چهارصد سال پیش، در آن خانه  چوبی برگرفته از اينديپندنت روز 23 آوريل 1616 مردي مُرد و اسطورهاي متولد شد. اسطورهاي شگرف که نه تنها در ادبيات و نمايش بلکه در زبان و انديشهي انسانها تأثيري جاودانه داشت. اين اثر را تا به امروز نيز ميتوان در نحوهي ابراز عشق، توصيف اندوه يا سرخوشي و حتي در گفتارهاي سادهي روزمرهي مردم ديد و شنيد. ويليام شکسپير از آن دسته نويسندگاني است که آثارش فراتر از زمان بود و تعجبي ندارد که پس از 400 سال به شيوههاي گوناگون براي او مراسم بزرگداشتي در کشورهاي مختلف و بهويژه در بريتانيا برگزار شود. مشهورترين شبکهي انگليسي يعني بي بي سي در يک مجموعهي کامل تلويزيوني زندگي و آثار شکسپير را به تصوير ميکشد. در اين مجموعه هنرپيشگاني چون بنديکت کامبريچ (که ما او را بيشتر با نقش شرلوک هولمز شناختهايم) و جودي دنچ ايفاي نقش ميکنند. علاوه...

هومان دوراندیش تئوری بی‌آزمون راسکولنیکف او قصد داشت از اخلاق متعارف فراتر رود و با نوعی خودآیینی، در زندگی‌اش اخلاقی فضیلت‌محور بنا کند، اخلاقی که پاره‌ای اعمال به ظاهر غیراخلاقی را برای عاملان و فاعلان خاصی مجاز می‌داند؛ راسکولنیکف چنین رویایی داشت در ستایش رمان «جنایت و مکافات» نویسندگان بسیاری بسیار نوشته‌اند. پس اجازه بدهید این یادداشت به جای اینکه صرف تحسین رمان عمیقا روانکاوانه و انسان‌شناسانه‌ داستایفسکی شود، مصروف پرداختن به مهم‌ترین ایراد رمان شود؛ قتلی که رادیون رومانویچ راسکولنیکف مرتکب شد، اگرچه در خشم او از عادلانه نبودن کار دنیا ریشه داشت، ولی صرفا محصول خشم نبود. قتل پیرزن نزول‌خوار، متکی به استدلال و از نظر راسکولنیکف کاملا موجه بود. راسکولنیکف روزهای روز در اتاق کوچکش به ضرورت این قتل سگالیده بود و در توجیه آن استدلالی محکم و متقن برای خودش فراهم کرده بود. در واقع او در خلوت خودش به خیر و شر افکارش اندیشیده بود...

ساره دستاران مهدی آذر یزدی نویسندهٔ کودک و نوجوان بود. او هرگز ازدواج نکرد و هیچ‌گاه به کار دولتی مشغول نشد . درواقع، تنها لذت زندگی‌اش، کتاب خواندن بود. معروف‌ترین اثر او مجموعهٔ «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» نام دارد. او جایزهٔ یونسکو و نیز جایزهٔ سلطنتی کتاب سال را پیش از انقلاب ۱۳۵۷ دریافت کرده بود و .... نويسنده كودكان و نوجوانان- متولد سال ،۱۳۰۰ يزد - تعدادى از نوشته‌ها: «قصه‌های خوب براى بچه‌های خوب»، قصه‌های کلیله‌ودمنه، قصه‌های مرزبان‌نامه، سندباد نامه و قابوس‌نامه، قصه‌های مثنوى مولوى، قصه‌های قرآن، قصه‌های شيخ عطار، قصه‌های گلستان و ملستان، قصه‌های چهارده معصوم. قصه‌های تازه از کتاب‌های كهن»: خير و شر، حق و ناحق، ده حكايت، بچه آدم، پنج افسانه، مرد و نامرد، قصه‌ها و مثل‌ها، هشت‌بهشت، بافنده دانا اصل موضوع و دوازده حكايت ديگر‎/ فرهنگ يزدى‎/ دستور طباخى و خانه‌داری/ لبخند‎/ گربه ناقلا‎/ شعر قند و عسل/ مثنوى بچه خوب‎/ خاله گوهر، فالگير‎/...

ساره دستاران  اينجا اتاق كار بابا نادر نويسنده است . اينجا لايه نازك غبار روى ميز، گرد گذشته واميد آينده است . كمتر دستى به اتاق می‌کشی تا چيزى جابجا نشود، تا او برگردد و بنشیند پشت ميزش و بنویسد؛ همه اميدت همين است. مرد نویسنده رفته بالاى قله دماوند، هفت جفت كفش كوهش اينجاست هنوز و چند جفت جوراب سفيد شسته شده روى كاناپه است. مرد نويسنده عود می‌نواخت و حالا چند تار و سه‌تار به ديوار است. سال ۷۸ شروع تار نواختن بود، اما همان‌طور كه برنامه نوشتنی‌هایش كه از سال ۶۸ شروع شده بود و هنوز به ديوار است ، در سال۷۸ نیمه‌تمام ماند، نواختن تارهم به جايى نرسيد...... - نادر ابراهيمى، نويسنده و سينماگر - چهاردهم فروردین‌ماه سال۱۳۱۵ در تهران به دنيا آمد. - انتشار نخستين كتاب خود ـ خانه‌ای براى شب-در سال۱۳۴۲ - تأسيس «مؤسسه همگام با كودكان و نوجوانان» باهمكارى همسرش تأسيس كه اين...

  آبتین گلکار جرج برنارد شاو زمانی یکی از شاخصه‌های «درام نو» را در آن دانسته بود که مرزبندی میان شخصیت‌های مثبت و منفی نمایش مبهم یا حتی غیرممکن باشد، یعنی نتوان مشخص کرد که در نمایش چه کسی شخصیت مثبت است و چه کسی شخصیت منفی. البته این پدیده که امروزه شاید پیش‌پاافتاده به نظر برسد، ولی در قرن نوزدهم هنوز تازگی داشت، هنگام خواندن آثار ادبی دوره‌های پیشین گاه به شکلی دیگر اتفاق می‌افتد: زمانی که در اثر جادوی هنر و ادبیات،همدلی ما با قهرمان منفی اثر چنان برانگیخته می‌شود که از یاد می‌بریم او قرار است قهرمان منفی و تجسم صفاتی ناپسند باشد. نویسندگان روس که در این زمینه استادند. یکی‌شان رمانی می‌نویسد به نام «پدران و فرزندان» و قهرمانی را در کانون آن می‌نشاند که قرار بود جلوه بیماری و اندیشه‌های مخربی باشد که نسل جوان آن زمان روسیه را، از دید نویسنده، در بر گرفته...

دانیل کالدر ترجمة پرتو شریعتمداری یادداشت مترجم: در موزة تاریخ، پیکر بی‌جان سدة بیست میلادی پوشیده است از زخم‌های به‌جامانده از تبر و تازیانة دیکتاتورهای دیوانه و سرمست قدرت. ژوزف استالین، آدولف هیتلر، بنیتو موسولینی، ایدی امین، اسلوبودان میلوسویچ، پل‌پوت، کیم ایل سونگ، فرانسیسکو فرانکو، آگوستو پینوشه، صدام حسین، معمر قذافی... فهرستی بس دراز از انسان‌نماهایی که گوشه و کنار جغرافیای زمین را به سمّ خودخواهی‌های جنون‌آمیز خود آلودند و خوف پلیدی جنایت‌هایشان را در همه‌جا گستردند. اما شماری از آن‌ها به این بسنده نکردند و جاه‌طلبی سیری‌ناپذیر یا میل به روشنفکرنمایی برخی از آن‌ها را بر آن داشت که افزون بر زخم‌های التیام‌نیافتنی بر پیکر سرزمین‌های خود و دیگران، آثار قلمی چندی نیز برای نسل‌های آینده به یادگار بگذارند. در روزگاری که استفاده از سایه‌نویسان هنوز در میان سیاستمداران چندان رایج نشده نبود، شماری از دیکتاتورها به توهم خودنویسنده‌پنداری دچار شدند و استعداد خود را در نگارش سبک‌های گوناگون...

کتاب جامعه شناسی تئاتر پژوهشی اساسی برای شناخت موجبات پیدایی و ریشه‌بندی تئاتر و دگرگونیهایش در جوامع غرب، از تراژدی های یونان باستان تا نمایشهای دینی قرون وسطا و درامهای درخشان عصر الیزابت و اسپانیای آن روزگار و نمایش‌نامه های نویسندگان امروزی است. به اعتقاد جلال ستاری کتاب جامعه شناسی تئاتر از جمله منابع دست اول در زمینه جامعه شناسی هنر و بویژه جامعه شناسی تئاتر است که علاوه بر مد نظر قرار دادن تاریخ تحول تئاتر از دیدگاه جامعه شناسی، بر نکاتی تأکید دارد که بجاست در جامعه ما مورد بحث و مداقه قرار گیرد. نکته نخست این است که درام‌نویسی از قلمرو ادبیات جداست و ساختار زبانی خاص خود را دارد، و نکته دیگر اینکه نمایش‌های مذهبی و آیینی همچون تعزیه، تئاتر نیست، زیرا به اعتقاد ژان دووینیو، تئاتر خلاقیت زیبایی شناختی هدفمندی برای تسخیر فضای خودجوشی و آزادی است، در حالیکه تعزیه نمایش آیینی است که در...

قصرشیرین، جایگاه و عشق شیرین آیا در حکایت شهرزاد، منظومه ی خسرو شیرین بازروایی می شود یا شیرین و فرهاد؟ شیرین ملکه ی دربار ساسانی در منظومه ی نظامی گنجوی، پس از فراز و نشیبهای فروان به جایگاه و عشق خود می رسد. اگر در شاهنامه شیرین از ابتدا دلسپرده ی خسرو است، در منظومه ی وحشی بافقی، داستان از خروج شیرین بر اثر بی وفایی خسرو آغاز می شود. شیرین در ادبیات اسطوره ای ایران زمین، سمبل معشوقه ای است که دو عاشق به او دل سپرده اند، اما در سریال شب های دوشنبه، شهرزاد جای این هویت را می گیرد به جهت آنکه شیرین در ابتدا زنی آشفته، تندخو و مجنون به تصویر کشیده شده است. تضاد هویتی دیگر در نقش شهرزاد است، اگر شهرزاد در داستان هزار و یک شب، به اراده و پیشنهاد خود به عقد شهریار در می آید، در سریال به اجبار و زور...